Wpływ żurawi na efektywność budowy – ile czasu i kosztów można zaoszczędzić?

Efektywność realizacji inwestycji budowlanych w dużym stopniu zależy od organizacji transportu pionowego i poziomego materiałów. Żurawie mają bezpośredni wpływ na tempo wykonywania robót, wykorzystanie zasobów oraz całkowite koszty projektu. W artykule przedstawiamy jak wykorzystanie żurawi wpływa na efektywność wykorzystania zasobów, a finalnie podnosi oszczędności kosztów i pozwala ograniczyć czas przeznaczany na dane operacje.

Jak żurawie podnoszą efektywność transportową?

Najbardziej oczywistym, ale i najistotniejszym efektem wykorzystania żurawia jest wzrost wydajności transportu materiałów. Zdolność przenoszenia dużych ładunków na znaczne odległości i wysokości eliminuje konieczność stosowania wielu mniejszych urządzeń i usprawnia organizację pracy. Według analizy produktywności sprzętu ciężkiego żurawie osiągają średnią wydajność transportową na poziomie 9662 kg/h Jest to wartość, która pozwala szybko dostarczać beton, zbrojenia czy elementy prefabrykowane na kolejne kondygnacje budynku1.

Oprócz samych parametrów technicznych – udźwigu, zasięgu i prędkości podnoszenia – na efektywność wpływa także planowanie trajektorii ruchu i rozmieszczenie punktów załadunku. Prawidłowe rozmieszczenie żurawia w centralnym punkcie zasięgu umożliwia obsługę maksymalnej liczby stref roboczych bez konieczności jego przestawiania. To z kolei skraca czas cyklu i redukuje liczbę przerw technologicznych.

Redukcja czasu bezproduktywnego

Jednym z kluczowych czynników strat czasu w pracy żurawi jest tzw. Idle Time, czyli okres, w którym urządzenie pozostaje w gotowości, ale nie wykonuje żadnych operacji. Analiza efektywności pracy żurawi wieżowych wykazała, że czas ten może stanowić nawet 55% całkowitego czasu operacyjnego2. Poprawa organizacji, synchronizacja dostaw oraz precyzyjne planowanie sekwencji podnoszeń pozwalają ograniczyć ten udział o około 10%, a tym samym zwiększyć ogólną efektywność podnoszenia nawet o 40%3.

Badania terenowe potwierdzają, że zastosowanie dedykowanych systemów planowania pracy żurawia oraz bieżącego monitorowania zadań umożliwia skrócenie cyklu roboczego o 15–20%. W praktyce przekłada się to na redukcję całkowitego czasu realizacji inwestycji nawet o kilka-kilkanaście przy zachowaniu tego samego nakładu robocizny.4

Wpływ specjalistycznych typów żurawi

Dynamiczny rozwój żurawi samomontujących w ostatnich latach otworzył nowe możliwości w zakresie skracania fazy przygotowawczej budowy. Tego typu maszyny mogą być montowane w ciągu kilku godzin i nie wymagają dodatkowych dźwigów pomocniczych. W efekcie czas uruchomienia żurawia na placu budowy jest krótszy o nawet 70% w porównaniu z klasycznymi konstrukcjami modułowymi. Badania pokazują, że żurawie samomontujące osiągają 76,24% czasu produktywnego. Czyni je to szczególnie przydatnymi w projektach o krótkim cyklu realizacji, takich jak budynki mieszkaniowe czy obiekty handlowe5.

Ilościowy wpływ na koszty całkowite projektu

Koszty użytkowania żurawi stanowią średnio 5–10% budżetu całkowitego inwestycji6. Wbrew pozorom, to niewielki udział w porównaniu do potencjalnych oszczędności, jakie generuje skrócenie czasu budowy. Redukcja harmonogramu o zaledwie jeden miesiąc pozwala obniżyć koszty stałe (obejmujące nadzór, administrację, wynajem zaplecza oraz opłaty za media) o wielokrotność wartości wynajmu żurawia. Oznacza to, że inwestycja w sprzęt o wyższej wydajności lub nowocześniejsze systemy sterowania przynosi szybki zwrot poprzez redukcję kosztów pośrednich.

Optymalizacja kosztów logistycznych

Efektywność ekonomiczna żurawi jest silnie powiązana z organizacją placu budowy. Zastosowanie zasad tzw. szczupłego budowania (Lean Construction), czyli planowania rozmieszczenia żurawi i składowisk w sposób minimalizujący zbędne ruchy transportowe, pozwala znacząco ograniczyć czas operacji załadunku i rozładunku.Analizy wykazały, że odpowiednia optymalizacja rozmieszczenia żurawi umożliwia redukcję czasu logistycznego o 25,82% oraz oszczędności kosztowe w zakresie 1,92–5,54% wartości projektu7.

Optymalizacja układu żurawi przynosi także korzyści środowiskowe: mniejsze zużycie paliwa przez pojazdy transportowe oraz redukcję emisji CO₂, wynikającą z krótszych tras przewozu materiałów wewnątrz placu budowy.

Dobór i model finansowania – zakup czy wynajem żurawia?

Decyzja o zakupie bądź wynajmie żurawia ma istotne znaczenie dla struktury kosztów projektu.

• Wynajem jest rozwiązaniem optymalnym przy krótkich inwestycjach, ponieważ eliminuje koszty amortyzacji, konserwacji i magazynowania sprzętu.
• W projektach długoterminowych lub powtarzalnych (np. w programach mieszkaniowych) bardziej opłacalne okazuje się jednak posiadanie własnego parku maszynowego.

Ostateczna efektywność zależy również od dopasowania parametrów technicznych do charakteru inwestycji. Nadmierny udźwig lub zasięg powoduje wzrost kosztów eksploatacyjnych, natomiast zbyt mała moc ogranicza tempo realizacji. Właściwy dobór żurawia pozwala znaleźć równowagę między wydajnością a kosztem jednostkowym pracy.

Rozwiązania technologiczne podnoszące efektywność pracy żurawia

Nowoczesne żurawie wyposażane są w rozwiązania zgodne z ideą Przemysłu 4.0. Systemy antykolizyjne, czujniki obciążenia, dataloggery oraz monitoring online pozwalają w czasie rzeczywistym analizować parametry pracy urządzenia. Umożliwia to identyfikację przestojów, planowanie konserwacji predykcyjnej i zwiększenie dostępności operacyjnej nawet o 12–18%7. Integracja z technologiami BIM pozwala z kolei planować zadania podnoszenia w sposób zautomatyzowany, co przekłada się na mniejsze ryzyko błędów i kolizji przestrzennych.

Planowanie pracy i doświadczenie operatora

Nawet najlepiej dobrany sprzęt nie zapewni wysokiej efektywności bez odpowiedniego przygotowania personelu. Analizy wykazały, że doświadczeni operatorzy utrzymują średnio 76% czasu produktywnego, podczas gdy osoby z krótszym stażem osiągają wyniki o 15–20 punktów procentowych niższe9. Odpowiednie planowanie sekwencji zadań, znajomość harmonogramu dostaw i komunikacja z zespołem logistycznym mają bezpośrednie przełożenie na płynność pracy żurawia i bezpieczeństwo operacji.